Poltram® Retard 150 – skuteczne uśmierzanie bólu o średnim i dużym nasileniu
Poltram® Retard 150 to lek przeciwbólowy zawierający tramadolu chlorowodorek – opioidowy analgetyk działający ośrodkowo. Preparat jest przeznaczony do leczenia bólu o średnim i dużym natężeniu, gdy słabsze leki przeciwbólowe są niewystarczające.
Informacje poniżej mają charakter edukacyjny i nie zastępują porady lekarza ani farmaceuty. O doborze leku, dawki i długości terapii zawsze decyduje lekarz.
Jak działa Poltram® Retard 150?
Substancją czynną leku jest tramadol, który:
- jest nieselektywnym, czystym agonistą receptorów opioidowych μ, δ i κ (najsilniej wiąże się z receptorami μ);
- hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny w ośrodkowym układzie nerwowym;
- nasila uwalnianie serotoniny.
Dzięki temu Poltram® Retard 150:
- zmniejsza odczuwanie bólu i jego emocjonalne przeżywanie,
- działa przeciwbólowo przez ok. 4–8 godzin,
- ma zwykle niewielki wpływ na układ krążenia.
W porównaniu z morfiną tramadol:
- nie wykazuje typowej, silnej depresji ośrodka oddechowego (przy stosowaniu zgodnie z zaleceniami),
- nie zaburza motoryki przewodu pokarmowego w takim stopniu jak klasyczne opioidy,
- ma potencjał analgetyczny szacowany (przy podaniu dożylnym) na ok. 1/10–1/6 siły działania morfiny.
Wskazania do stosowania
Poltram® Retard 150 stosuje się w leczeniu:
- bólu o średnim nasileniu,
- bólu o dużym nasileniu – ostrego lub przewlekłego,
np. po zabiegach chirurgicznych, przy dolegliwościach bólowych związanych z chorobami przewlekłymi, urazami czy bólem nowotworowym – zawsze zgodnie z decyzją lekarza.
Dawkowanie i sposób stosowania
Dorośli i młodzież powyżej 14 lat
Dawkę dobiera się indywidualnie, w zależności od nasilenia bólu i odpowiedzi organizmu na leczenie. Zasada nadrzędna: stosować najmniejszą dawkę zapewniającą skuteczną kontrolę bólu.
- Zwykle dawka początkowa: 50–100 mg tramadolu chlorowodorku 2 razy na dobę (rano i wieczorem).
- W razie niewystarczającego działania przeciwbólowego dawkę można stopniowo zwiększać do:
- 150–200 mg 2 razy na dobę.
- Maksymalna zwykle stosowana dawka dobowa: 400 mg tramadolu w dawkach podzielonych.
- Lek nie powinien być stosowany dłużej niż wynika to ze wskazań klinicznych.
Stosowanie u dzieci i młodzieży
- Stosowanie leku u dzieci poniżej 14. roku życia, o masie ciała poniżej 50 kg – jest przeciwwskazane.
Pacjenci w podeszłym wieku
- Do 75. roku życia, przy prawidłowej czynności nerek i wątroby – zazwyczaj nie ma konieczności modyfikacji dawki.
- Powyżej 75. roku życia wydalanie tramadolu może być spowolnione – lekarz może:
- wydłużyć odstępy między dawkami,
- dostosować dawkowanie do stanu pacjenta.
Pacjenci z niewydolnością nerek lub wątroby
- W niewydolności nerek i/lub wątroby wydalanie tramadolu jest opóźnione.
- Może być konieczne wydłużenie przerw między kolejnymi dawkami.
- Przy długotrwałym stosowaniu zaleca się kontrolę stężenia leku w osoczu.
Pacjenci ze skłonnością do nadużywania leków
- U osób ze skłonnością do uzależnień lek powinien być stosowany:
- krótkotrwale,
- pod ścisłym nadzorem lekarza.
- Przy konieczności długotrwałego leczenia konieczna jest okresowa ocena zasadności kontynuacji terapii i dawki.
Jak prawidłowo przyjmować tabletki Poltram® Retard 150?
- Tabletki należy połykać w całości – nie rozgryzać, nie kruszyć.
- Popijać niewielką ilością płynu.
- Można przyjmować niezależnie od posiłków, najlepiej rano i wieczorem.
Przeciwwskazania
Poltram® Retard 150 jest przeciwwskazany, jeśli występuje:
- nadwrażliwość na tramadol lub którąkolwiek substancję pomocniczą,
- nadwrażliwość na inne opioidowe leki przeciwbólowe,
- ostre zatrucie alkoholem, opioidami, lekami nasennymi lub psychotropowymi,
- jednoczesne przyjmowanie inhibitorów MAO lub okres krótszy niż 14 dni od ich odstawienia,
- stosowanie w leczeniu uzależnień od opioidów,
- padaczka niewystarczająco kontrolowana lekami,
- wiek poniżej 14 lat.
Środki ostrożności i ważne ostrzeżenia
Kiedy zachować szczególną ostrożność?
Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów:
- uzależnionych od opioidów lub ze zwiększoną wrażliwością na opioidy,
- po urazach głowy, we wstrząsie, z zaburzeniami świadomości niewiadomego pochodzenia,
- z zaburzeniami oddechowymi lub czynności ośrodka oddechowego,
- z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym,
- z padaczką lub napadami drgawek w wywiadzie,
- z niewydolnością wątroby i/lub nerek.
Ryzyko drgawek
- Drgawki opisywano nawet przy stosowaniu dawek terapeutycznych.
- Ryzyko wzrasta przy dawkach > 400 mg/dobę oraz przy jednoczesnym stosowaniu leków obniżających próg drgawkowy (np. SSRI, SNRI, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpsychotyczne, bupropion, mirtazapina, tetrahydrokanabinol).
Ryzyko uzależnienia i tolerancji
- Przy długotrwałym stosowaniu może rozwinąć się tolerancja (konieczność zwiększania dawki) oraz uzależnienie psychiczne i fizyczne.
- U pacjentów z tendencją do nadużywania leków leczenie wymaga ścisłej kontroli.
- Tramadol nie jest przeznaczony do leczenia substytucyjnego u osób uzależnionych od opioidów.
Opioidy a zaburzenia oddychania w czasie snu
- Opioidy, w tym tramadol, mogą wywoływać centralny bezdech senny i niedotlenienie podczas snu.
- Ryzyko jest zależne od dawki – przy objawach bezdechu sennego lekarz może rozważyć zmniejszenie całkowitej dawki.
Niewydolność nadnerczy
- Opioidowe leki przeciwbólowe mogą powodować przemijającą niewydolność nadnerczy – wymaga to monitorowania i ewentualnego leczenia glikokortykosteroidami.
- Objawy: silny ból brzucha, nudności, wymioty, niskie ciśnienie, znaczne zmęczenie, spadek apetytu i masy ciała.
Metabolizm przez CYP2D6
- Tramadol jest metabolizowany przez enzym CYP2D6.
- U ok. 7% osób pochodzenia kaukaskiego występuje niedobór tego enzymu – działanie przeciwbólowe może być słabsze.
- U tzw. szybkich metabolizerów istnieje ryzyko toksyczności opioidów (splątanie, senność, płytki oddech, zwężenie źrenic, nudności, wymioty, zaparcia, brak łaknienia; w ciężkich przypadkach – depresja krążeniowo-oddechowa).
Dzieci po zabiegach chirurgicznych
- Opisywano rzadkie, ale zagrażające życiu działania niepożądane tramadolu u dzieci po usunięciu migdałków w przebiegu obturacyjnego bezdechu sennego.
- W tej grupie wymagana jest najwyższa ostrożność i ścisła obserwacja objawów toksyczności (zwłaszcza depresji oddechowej).
- Nie zaleca się stosowania tramadolu u dzieci z osłabioną czynnością oddechową (choroby serca, płuc, zaburzenia nerwowo-mięśniowe, ciężkie infekcje dróg oddechowych, wielokrotne urazy, rozległe zabiegi operacyjne).
Zaprzestanie leczenia
- Przy zakończeniu terapii tramadolem może być wskazane stopniowe zmniejszanie dawki, aby uniknąć objawów odstawiennych (niepokój, pobudzenie, bezsenność, drżenia, dolegliwości żołądkowo-jelitowe).
Alkohol, prowadzenie pojazdów i obsługa maszyn
- W trakcie leczenia nie wolno spożywać alkoholu.
- Nawet w dawkach terapeutycznych lek może zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, szczególnie w skojarzeniu z innymi lekami działającymi na OUN.
- Nie zaleca się prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn podczas stosowania leku.
Interakcje z innymi lekami
Leki zwiększające ryzyko drgawek i zespołu serotoninowego
- SSRI, SNRI, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpsychotyczne, bupropion, mirtazapina, tetrahydrokanabinol – zwiększają ryzyko drgawek.
- Leki serotoninergiczne (SSRI, SNRI, TLPD, inhibitory MAO, mirtazapina) mogą z tramadolem wywołać zespół serotoninowy.
Na zespół serotoninowy mogą wskazywać:
- klonus spontaniczny,
- klonus indukowany lub oczny z pobudzeniem lub obfitym poceniem się,
- drżenie i wzmożone odruchy,
- wzmożone napięcie mięśniowe, temperatura > 38°C oraz klonus indukowany lub oczny.
Odstawienie leków serotoninergicznych zwykle przynosi szybką poprawę; dalsze leczenie zależy od rodzaju i nasilenia objawów.
Inne ważne interakcje
- Alkohol i inne leki hamujące OUN – nasilenie działań niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
- Karbamazepina – osłabia działanie przeciwbólowe tramadolu (indukcja enzymów wątrobowych).
- Cymetydyna – brak istotnych interakcji klinicznych.
- Leki o mieszanym działaniu agonistyczno-antagonistycznym (buprenorfina, nalbufina, pentazocyna) – mogą osłabiać działanie tramadolu, dlatego ich jednoczesne stosowanie nie jest zalecane.
- Pochodne kumaryny (np. warfaryna) – możliwość wydłużenia czasu protrombinowego i wystąpienia wybroczyn; wskazana kontrola układu krzepnięcia.
- Leki z grupy CYP3A4 (ketokonazol, erytromycyna) – mogą spowalniać metabolizm tramadolu, znaczenie kliniczne nie jest w pełni poznane.
- Chinidyna – zwiększa Cmax i AUC tramadolu o ok. 25%, zwykle bez konieczności modyfikacji dawki.
- Sole litu – teoretyczna możliwość interakcji, brak potwierdzonych doniesień.
Ciąża i karmienie piersią
- Tramadol przenika przez łożysko.
- Badania na zwierzętach: duże dawki wpływały na rozwój narządów, kostnienie oraz śmiertelność noworodków, nie wykazano działania teratogennego.
- Z powodu braku wystarczających danych bezpieczeństwa nie zaleca się stosowania tramadolu w ciąży.
- W okresie laktacji doustna dawka matki do 400 mg/dobę odpowiada ok. 3% dawki skorygowanej względem masy ciała przyjmowanej przez dziecko.
- Tramadolu nie należy stosować w czasie karmienia piersią lub należy przerwać karmienie na czas leczenia.
- Po jednorazowej dawce najczęściej nie ma konieczności przerywania karmienia.
Możliwe działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane (u >10% pacjentów):
- nudności,
- zawroty głowy.
Inne zgłaszane działania niepożądane
- Układ nerwowy: bóle głowy, senność, parestezje, drżenie, drgawki, depresja oddechowa.
- Psychiczne: omamy, dezorientacja, zaburzenia snu, koszmary senne, zmiany nastroju (pobudzenie, rzadziej dysforia), zmiany aktywności, zmęczenie, zaburzenia percepcji; możliwość rozwoju uzależnienia.
- Układ krążenia: kołatanie serca, tachykardia, hipotonia ortostatyczna, zapaść naczyniowo-sercowa (szczególnie po podaniu i.v. i po wysiłku), rzadziej bradykardia, wzrost ciśnienia.
- Układ oddechowy: możliwe zaostrzenie astmy oskrzelowej (związek przyczynowy niepotwierdzony).
- Przewód pokarmowy: wymioty, zaparcia, biegunka, suchość w ustach, odbijania, uczucie pełności, dyskomfort w nadbrzuszu.
- Wątroba i drogi żółciowe: pojedyncze przypadki zwiększenia aktywności enzymów wątrobowych.
- Skóra: wzmożona potliwość, świąd, wysypka, pokrzywka.
- Układ moczowy: zaburzenia oddawania moczu, zatrzymanie moczu.
- Układ immunologiczny: reakcje alergiczne, w tym duszność, skurcz oskrzeli, obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny.
- Po nagłym odstawieniu: pobudzenie, niepokój, nerwowość, zaburzenia snu, hiperkinezja, drżenia, objawy żołądkowo-jelitowe, rzadko napady paniki, silny niepokój, omamy, parestezje, szumy uszne.
Przedawkowanie
Objawy zatrucia tramadolem są podobne do zatrucia innymi opioidami:
- zwężenie źrenic,
- wymioty,
- zaburzenia świadomości do śpiączki,
- niewydolność krążenia,
- drgawki,
- depresja oddechowa do zatrzymania oddechu,
- zahamowanie perystaltyki jelit.
Zasady postępowania (realizowane przez personel medyczny):
- zapewnienie drożności dróg oddechowych, monitorowanie oddychania i krążenia,
- w zatruciu doustnym – wywołanie wymiotów (u pacjenta przytomnego) lub płukanie żołądka,
- odtrutka w depresji oddechowej: nalokson,
- w przypadku drgawek – dożylne podanie diazepamu,
- hemodializa i hemofiltracja są mało skuteczne jako jedyna metoda usuwania tramadolu przy zatruciu.
Skład preparatu
Jedna tabletka o przedłużonym uwalnianiu Poltram® Retard zawiera:
| Moc tabletki | Zawartość tramadolu chlorowodorku |
|---|---|
| Poltram® Retard 100 | 100 mg |
| Poltram® Retard 150 | 150 mg |
| Poltram® Retard 200 | 200 mg |
Wybór odpowiedniej mocy tabletki i schematu dawkowania zawsze należy do lekarza, który ocenia nasilenie bólu, stan ogólny pacjenta, choroby współistniejące oraz ryzyko działań niepożądanych.
Uwaga: przed zastosowaniem leku Poltram® Retard 150 należy dokładnie zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania i w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
